Vẻ đẹp tạo hình và kỹ thuật hội họa
Trong tranh, một bình sứ xanh trắng sang trọng – biểu tượng cho gu thẩm mỹ tinh tế của thời bấy giờ – đặt cạnh bình gốm lớn và một chiếc bát sứ nhỏ. Chỉ với vài nét cọ phóng khoáng, Lê Phổ đã khắc họa sống động chất men, khối tròn và ánh phản quang, khiến người xem như chạm vào không khí sinh hoạt và văn hóa Việt Nam thời kỳ ấy. Bình hoa chứa những bông mẫu đơn trắng ngà đang nở rộ, cánh hoa mềm mại chuyển sắc từ trắng tinh sang vàng nhạt, đôi bông vương chút hồng phớt, nghiêng nhẹ và rũ xuống tự nhiên, tạo nên nhịp điệu thị giác uyển chuyển.
Nền tranh nâu ấm làm nổi bật khối hoa, lá và đồ gốm, ánh sáng được xử lý dịu nhẹ, không chỉ tái hiện hình khối mà còn gợi cảm giác thanh thản, ấm áp. Ở tác phẩm này, Lê Phổ khéo léo hòa quyện kỹ thuật sơn dầu hàn lâm châu Âu với tinh thần Á Đông mềm mại, nét cọ uyển chuyển gợi nhớ tranh lụa truyền thống, trong khi bố cục, ánh sáng và khối lại mang cấu trúc hội họa hiện đại.
Bối cảnh sáng tác và hành trình nghệ thuật
Lê Phổ theo học khóa 1 Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (1925–1930), được đào tạo theo chương trình hàn lâm châu Âu nhưng luôn được khuyến khích khai thác và gìn giữ mỹ thuật dân tộc. Năm 1931, tác phẩm của ông được chọn tham dự Đấu xảo Paris, mở ra cơ hội nhận học bổng sang Pháp, từ đó viễn du nhiều nước châu Âu để tìm hiểu nghệ thuật. Năm 1937, ông quyết định định cư tại Pháp, mở đầu sự nghiệp sáng tác quốc tế kéo dài gần bảy thập kỷ.
Sự nghiệp của Lê Phổ có thể chia thành ba giai đoạn lớn:
1. Giai đoạn đầu – từ khi theo học khóa 1 tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương đến khi định cư tại Pháp năm 1937.
2. Giai đoạn Romanet – hợp tác độc quyền với Galerie Romanet tại Paris, định hình phong cách lụa và sơn dầu mang nhiều ảnh hưởng phương Tây nhưng vẫn đậm dấu ấn Việt Nam.
3. Giai đoạn Findlay – hợp tác độc quyền với Wally Findlay Galleries (Mỹ), đưa tranh của ông đến công chúng quốc tế và định vị tên tuổi Lê Phổ trong dòng tranh hiện đại châu Á được săn đón.
Ý nghĩa và giá trị của tác phẩm
Bức Tĩnh vật hoa mẫu đơn thuộc nhóm sáng tác giai đoạn 1935–1937 – quãng thời gian được giới chuyên môn đánh giá là đỉnh cao của Lê Phổ. Không chỉ là một tĩnh vật, bức tranh còn là một lát cắt tinh tế về đời sống vật chất và tinh thần Việt Nam đầu thế kỷ 20. Sự cân bằng tuyệt mỹ giữa khối – màu – ánh sáng, giữa tính tả thực và chất thơ, khiến tác phẩm trở thành minh chứng rõ rệt cho khả năng dung hòa hai nền mỹ thuật Đông – Tây.
Giữa những tác phẩm còn lưu lại từ thời kỳ này, Tĩnh vật hoa mẫu đơn là một “nốt trầm” thanh khiết và sang trọng, khiến người thưởng lãm hôm nay vẫn cảm nhận được hơi thở của thời đại và tâm hồn của một danh họa đã khéo léo kết nối hai dòng chảy mỹ thuật tưởng chừng xa cách thành một tổng thể hài hòa, bền vững.
Maison Indochine Hanoi
