LOUIS ROLLET (1895–1988) – “DAKAMO SAIGON”

Louis Rollet (1895–1988) là một trong những họa sĩ người Pháp từng đặt chân đến Đông Dương và để lại một số dấu ấn trong mỹ thuật giai đoạn thuộc địa. Xuất thân từ Trường Mỹ thuật Paris, ông đã tham gia nhiều Salon nghệ thuật tại Pháp trước khi sang châu Á. Khi đến Việt Nam, Rollet chịu tác động mạnh mẽ từ cảnh quan, khí hậu và ánh sáng đặc trưng của vùng nhiệt đới. Có thể nói, chính trải nghiệm trực tiếp tại nơi này đã góp phần hình thành nên phong cách dung hòa: vừa giữ được cấu trúc hàn lâm châu Âu, vừa mở ra một sắc thái gần gũi hơn với phương Đông.

Bức sơn dầu “Dakamo Saigon” gợi lại một góc phố Sài Gòn, nơi cây phượng cổ tỏa bóng rực rỡ sắc đỏ, bao phủ lên con đường dẫn vào một công trình kiến trúc có mái ngói và đèn lồng treo. Gam màu chủ đạo đỏ, cam và vàng tạo nên ấn tượng nồng nàn, rực rỡ – điều thường thấy trong những cảnh quan miền nhiệt đới.

Trong bố cục, cây phượng trở thành điểm nhấn thị giác. Sắc đỏ mạnh mẽ đối lập với mảng xanh thẫm phía sau, khiến phần kiến trúc ở trung tâm nổi bật hơn. Rollet cũng chú ý đến ánh sáng trải trên vỉa hè và lối đi, xử lý bằng những mảng màu nhẹ nhàng, gợi cảm giác chuyển động và độ sâu không gian.

Bút pháp trong tranh có phần phóng khoáng nhưng vẫn tiết chế. Ông thiên về những mảng màu lớn để truyền đạt cảm xúc chung, song cũng dành sự chăm chút ở các chi tiết kiến trúc – mái ngói, cửa sổ, đèn lồng. Điều này phản ánh nét quen thuộc trong phong cách của Rollet: sự kết hợp giữa ấn tượng màu sắc và tính mô tả, vừa gợi cảm xúc tức thì, vừa giữ lại dáng vẻ đặc trưng của cảnh vật.

“Dakamo Saigon” có thể được xem như một minh chứng cho cách nhìn của một họa sĩ Pháp đối với không gian đô thị Việt Nam đầu thế kỷ XX. Bằng ngôn ngữ hội họa phương Tây, Rollet ghi lại một khung cảnh Sài Gòn vừa gần gũi với người bản địa, vừa mang nét lạ lẫm trong con mắt châu Âu.

Tác phẩm bổ sung thêm một tư liệu hình ảnh cho ký ức mỹ thuật Đông Dương, bên cạnh những sáng tác của các họa sĩ Việt Nam cùng thời. Nó cũng phần nào cho thấy sự đa dạng trong cách biểu đạt: trong khi các họa sĩ bản xứ thường đặt nặng yếu tố tâm tình và bản sắc, thì Rollet hướng nhiều hơn tới cảnh quan, ánh sáng và tính thị giác.

Ảnh hưởng của các họa sĩ Pháp đối với Việt Nam trong giai đoạn thuộc địa là điều khá rõ ràng. Ngoài Louis Rollet, còn có nhiều nghệ sĩ khác đã sớm đặt chân tới Đông Dương như họa sĩ Hải quân Gaston Roullet (1847–1925), các họa sĩ từng tham gia chuẩn bị cho các triển lãm thuộc địa như Marie Antoinette Boullard-Devé (1890–1970), Joseph de La Nézière (1873–1944); hay nhóm họa sĩ đoạt giải Đông Dương như François de Marliave (1874–1953), Charles Fouqueray (1869–1956), Géo-Michel (1883–1985), Jean Bouchaud (1891–1977), Henri Dabadie (1867–1949), Lucien Lièvre (1878–1936), Louis Bâte (1898–1948)…

Những chuyến đi và tác phẩm của họ, ở một mức độ nhất định, đã để lại những ghi chép quý báu bằng hình vẽ về kiến trúc, phong cảnh và sinh hoạt đương thời. Bên cạnh yếu tố chính trị – thuộc địa, các sáng tác này ngày nay cũng có thể được nhìn nhận như những nguồn tư liệu tham khảo, góp phần bổ sung cho nghiên cứu lịch sử mỹ thuật Việt Nam.